Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2024

Φίλιπ Στάμα

Ο Φίλιπ Στάμα (περ.1715-1770) ήταν ένας γνωστός σκακιστής και θεωρητικός του 18ου αιώνα από το Αλέπο της Συρίας (ή «Βέροια», όπως το ονόμαζαν οι αρχαίοι Μακεδόνες!). Νέος έφυγε για τη Γαλλία, όπου το 1737 εξέδωσε το σημαντικό έργο της εποχής Essai sur le jeu des échecs. Το βιβλίο αυτό περιείχε 100 προβλήματα -κατά τον Στάμα από πραγματικές παρτίδες- και είναι το πρώτο στο οποίο η περιγραφή των κινήσεων γίνεται με το αλγεβρικό σύστημα, δηλαδή χρησιμοποιώντας γράμματα και αριθμούς, όπως δηλαδή γίνεται και σήμερα.



Πολύ γρήγορα όμως ο Στάμα άφησε το Παρίσι για να πάει στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε πολλά χρόνια και, έχοντας ως μαικήνα τον λόρδο Χάρρινγκτον, διορίστηκε μεταφραστής ανατολικών γλωσσών με τη σφραγίδα του βασιλιά Γεωργίου του Β’. Στον μαικήνα του ακριβώς αφιέρωσε το δεύτερο βιβλίο του με τίτλο The Noble Game of Chess, το οποίο περιέχει τα ίδια 100 προβλήματα με το προηγούμενο, αλλά αυτή τη φορά είναι εμπλουτισμένο με 74 βαριάντες ανοιγμάτων.

Στα βιβλία του Στάμα φαίνεται καθαρά η επίδραση του αραβικού σκακιού, το οποίο είναι πιο αργό και περισσότερο ποζισιονέλ από το διεθνές σκάκι, και με το οποίο είχε επαφή στα νιάτα του στη Συρία. Μια χαρακτηριστική συμβουλή που δίνει π.χ για το άνοιγμα της παρτίδας είναι να αναπτύσσει κανείς τα κομμάτια του μετά από τα πιόνια ώστε να μη δημιουργείται στρίμωγμα πάνω στη σκακιέρα, συμβουλή στην οποία μάλλον οφείλει πολλά κι ο ίδιος ο Φιλιντόρ.

Ο Στάμα θεωρήθηκε ο καλύτερος παίχτης του κόσμου από το 1737 περίπου ως το 1747, οπότε εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο διάσημος Γάλλος σκακιστής και γνωστός μουσικοσυνθέτης της εποχής Αντρέ Ντανικάν Φιλιντόρ. Οι δυο τους ξέρουμε πως έπαιξαν ένα ματς στο Λονδίνο το 1747, στο οποίο ο Στάμα ηττήθηκε πειστικά με +8 -1 =1, αλλά δυστυχώς οι παρτίδες αυτές δεν έχουν σωθεί. Έκτοτε ο 18ος αιώνας στο σκάκι ανήκει στον Φιλιντόρ, που οι ιδέες του επρόκειτο να δημιουργήσουν μια βαθιά τομή στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το παιχνίδι.

Σύμφωνα με το OXFORD COMPANION TO CHESS, ο Στάμα ήταν μάλλον ελληνικής καταγωγής. Αυτό υπάρχει πιθανότητα να είναι αλήθεια, λόγω τριών γεγονότων: Το ένα είναι ότι στο χωριό Αλέπο κατοικούσαν Έλληνες από την αρχαιότητα ακόμα και το επώνυμο «Στάμας» υπάρχει στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα. Το δεύτερο έχει να κάνει με την ελληνομάθεια του Στάμα, που αναφέρεται από αρκετές πηγές, και το τρίτο είναι το ότι ο Στάμα ανήκε στη χριστιανική κοινότητα της περιοχής του. Αυτό το θέμα θα άξιζε να ερευνηθεί, κάτι που θεωρώ πως δεν έχει ακόμα γίνει σε βάθος.

Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2024

Ρούι Λόπεθ ντε Σεγούρα, ο πρώτος πρωταθλητής

Ένας αδιαμφισβήτητος παγκόσμιος πρωταθλητής στην αυγή του παγκόσμιου σκακιού ήταν ο Ισπανός ιερέας Ρούι Λόπεθ ντε Σεγούρα (Ruy López de Segura, περίπου 1530-1580), ο πρώτος που στέφθηκε νικητής σε επίσημο ματς. Ήταν το 1560, όταν ο Λόπεθ κέρδισε στη Ρώμη τον Ιταλό Λεονάρντο ντα Κούτρο (1533-1578) και αναγνωρίστηκε απ’ όλους ως ο ισχυρότερος παίχτης της εποχής.

Ο Ρούι Λόπεθ ήταν καταρτισμένος σκακιστής για τα δεδομένα του καιρού του. Είχε μελετήσει το ονομαστό βιβλίο του Νταμιάνο και το 1561 έγραψε το δικό του βιβλίο με τίτλο Libro de la invención liberal y arte del juego del axedrez, ένα βιβλίο που απέκτησε μεγάλη φήμη σε όλη την Ευρώπη, μεταφράστηκε στα ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά, πορτογαλικά και γερμανικά και γνώρισε πολλές επανεκδόσεις.



Σχετικά με το βιβλίο αυτό πολλοί κατηγόρησαν τον Λόπεθ ότι άσκησε ιδιαίτερα σκληρή κριτική στον Νταμιάνο, σαν να τον ζήλευε. Σ’ αυτό το βιβλίο εμφανίζεται για πρώτη φορά η λεγόμενη «Ισπανική παρτίδα», ως κριτική απέναντι στον Νταμιάνο, ο οποίος συνιστούσε ότι μετά από 1. ε4 ε5 2. Ιζ3 η καλύτερη κίνηση για τα Μαύρα είναι 2...Ιγ6 (που σήμερα γνωρίζουμε ότι πράγματι είναι). Ο Λόπεθ λοιπόν απέρριπτε αυτήν την κίνηση για τα Μαύρα, λέγοντας ότι τα Λευκά αποκτούν πρωτοβουλία με 3. Αβ5 (κίνηση που χαρακτηρίζει την Ισπανική παρτίδα, γνωστή σε πολλές χώρες και ως «άνοιγμα Ρούι Λόπεθ»).

Το 1575 ο βασιλιάς Φίλιππος ο Β’ της Ισπανίας διοργάνωσε στη Μαδρίτη το πρώτο διεθνές τουρνουά, με τη συμμετοχή των καλύτερων Ισπανών και Ιταλών παιχτών της εποχής. Εκεί ο Λεονάρντο είχε την ευκαιρία να πάρει τη ρεβάνς από τον Λόπεθ, εγκαινιάζοντας μια μεγάλη εποχή απόλυτης ιταλικής κυριαρχίας.

Από αυτό το ματς θα δούμε μια από τις νίκες του Λόπεθ απέναντι στον μεγάλο Ιταλό αντίπαλό του:

López-Leonardo, Μαδρίτη 1575

1. ε4 ε5 2. ζ4 δ6 3. Αγ4 γ6 4. Ιζ3 Αη4 5. ζxε5 δxε5 6. Αxζ7+ Ρxζ7 7. Ιxε5+ Ρε8 8. Βxη4 Ιζ6 9. Βε6+ Βε7 10. Βγ8+ Βδ8 11. Βxδ8+ Ρxδ8 12. Ιζ7+ 1-0

Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2024

Το πρώτο βραβείο ωραιότητας

Το 1876 στο Café International της Νέας Υόρκης, μετά το τέλος ενός μεγάλου διεθνούς τουρνουά που γινόταν εκεί, δόθηκε για πρώτη φορά ένα βραβείο που πολύ σύντομα θα γινόταν θεσμός στο αγωνιστικό σκάκι. Πρόκειται για το λεγόμενο βραβείο ωραιότητας, που δινόταν στην καλύτερη παρτίδα ενός τουρνουά.

Τα κριτήρια βέβαια ήταν πολύ υποκειμενικά, κι εκείνο που έπαιζε αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή ήταν συνήθως ένας εντυπωσιακός συνδυασμός με θυσίες. Δεν έλειψαν, όπως είναι φυσικό, και παρτίδες που πήραν αυτό το βραβείο χωρίς να το αξίζουν με βάση αντικειμενικά κριτήρια.

Η παρτίδα που θα δούμε παίχθηκε ανάμεσα σε δύο από τους γνωστότερους παίχτες της εποχής. Με τα Λευκά έπαιζε ο Βρετανός Χένρυ Έντουαρντ Μπερντ (Henry Edward Bird, 1830-1908), ένας από τους πιο σημαντικούς επιθετικούς παίχτες της εποχής του. Ανήκε στην "ρομαντική" σχολή που κυριαρχούσε παγκοσμίως στο σκάκι των νεανικών του χρόνων και ήταν ένας σκακιστής που γεφύρωσε δύο εποχές, έχοντας παίξει με τον Άντερσσεν και τον Χόρβιτς, αλλά και με τον "υπερμοντέρνο" Μάροτσι. Δεν έφτασε ποτέ στις κορυφαίες θέσεις του παγκόσμιου σκακιού, είχε όμως πολλές επιτυχίες στην καριέρα του και ήταν υπολογίσιμος αντίπαλος από όλους.


Χένρυ Μπερντ

Από την άλλη μεριά, ο ιρλανδικής καταγωγής Τζέιμς Μέισον (James Mason, 1849-1905), που έπαιζε με τα Μαύρα, είχε στην καριέρα του περισσότερες επιτυχίες, αλλά ποτέ δεν έφτασε εντελώς στην κορυφή, ίσως εξαιτίας της υπερβολικής αγάπης που είχε στο ποτό. Έγραψε πάντως δύο βιβλία που είχαν μεγάλη επιτυχία και γνώρισαν πολλές επανεκδόσεις, τα The Principles of Chess in Theory and Practice (1894) και The Art of Chess (1895).


Τζέιμς Μέισον

Ας δούμε την ιστορική αυτή παρτίδα:

Bird-Mason, Νέα Υόρκη 1876
Πρώτο βραβείο ωραιότητας

1.ε4 ε6 2.δ4 δ5 3.Ιγ3 Ιζ6 4.εxδ5 εxδ5 5.Ιζ3 Αδ6 6.Αδ3 O-O 7.O-O θ6 8.Πε1 Ιγ6 9.Ιβ5 Αβ4 10.γ3 Αα5 11.Ια3 Αη4 12.Ιγ2 Βδ7 13.β4 Αβ6 14.θ3 Αθ5 15.Ιε3 Πζε8 16.β5 Ιε7 17.η4 Αη6 18.Ιε5 Βγ8 19.α4 γ6 20.βxγ6 βxγ6 21.Αα3 Ιε4 22.Βγ2 Ιη5 23.Αxε7 Πxε7 24.Αxη6 ζxη6 25.Βxη6 Ιxθ3+ 26.Ρθ2 Ιζ4 27.Βζ5 Ιε6 28.Ιη2 Βγ7



29.α5 Αxα5 30.Πxα5 Πζ8 31.Πα6 Πxζ5 32.ηxζ5 Ιδ8 33.Ιζ4 Βγ8 34.Ιζη6 Πε8 35.Ιxγ6 Βγ7+ 36.Ιγε5 Βxγ3 37.Πε3 Βδ2 38.Ρη2 Βxδ4 39.ζ6 ηxζ6 40.Πxζ6 Ιε6 41.Πη3 Ιη5 42.Ιη4 Ρη7 43.Ιζ4 Βε4+ 44.Ρθ2 Ιθ7 45.Ιθ5+ Ρθ8 46.Πxθ6 Βγ2 47.Ιθζ6 Πε7 48.Ρη2 δ4 49.Ιε5 Βγ8 50.Ιη6+ 1-0


Μπορείτε να δείτε την παρτίδα εδώ.

Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2023

Αρχές του 16ου αιώνα: το ιστορικό βιβλίο του Νταμιάνο

Το 16ο αιώνα το σκάκι με τους σημερινούς κανόνες έκανε τα πρώτα του βήματα. Το 1575 ήταν μάλιστα μια χρονιά σταθμός για την ιστορία του παιχνιδιού γιατί τότε έγινε το πρώτο μεγάλο διεθνές τουρνουά. Ήταν στην Ισπανία, στην αυλή του βασιλιά Φιλίππου του Β'.

Την εποχή εκείνη η Ιταλία και η Ισπανία ήταν οι μεγαλύτερες σκακιστικές δυνάμεις της Ευρώπης. Επόμενο είναι λοιπόν τα βιβλία που έχουμε από εκείνα τα χρόνια να είναι γραμμένα σε αυτές τις δύο γλώσσες. Ένα διάσημο βιβλίο είναι το βιβλίο του Πορτογάλου Pedro Damiano. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1512, ήταν δίγλωσσο (ιταλικά και ισπανικά) και είχε τόση επιτυχία ώστε τα επόμενα 50 περίπου χρόνια να γνωρίσει πολλές καινούριες εκδόσεις καθώς και μεταφράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.

Μέσα σε αυτό το βιβλίο συναντούμε χρήσιμες συμβουλές για τους σκακιστές, μερικές από τις οποίες έχουν αξία ακόμα και σήμερα, σχεδόν 500 χρόνια μετά, π. χ. «όταν έχεις μια καλή κίνηση ψάξε να δεις μήπως υπάρχει καμιά ακόμα καλύτερη».

Παρακάτω υπάρχει μια φωτογραφία του βιβλίου.
Παρουσιάζουμε εδώ δύο από τα προβλήματα που περιέχονται σε αυτό.


Στο πρώτο πρόβλημα -ένα τυπικό ματ Νταμιάνο (!)- τα Λευκά κάνουν ματ σε 3 κινήσεις.


Εδώ έχουμε μια μανούβρα γνωστή σε όλους τους κάπως ισχυρούς παίχτες. Λείπει από το διάγραμμα ο λευκός βασιλιάς, όμως δεν είναι καθόλου απαραίτητος για αυτό που θέλει να παρουσιάσει ο συγγραφέας. Παίζουν τα Λευκά και κάνουν ματ σε 5 κινήσεις.

Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου 2023

Φωτοκουίζ

Η φωτογραφία είναι από την 4η σκακιστική Ολυμπιάδα, που έγινε στην Πράγα το 1931, και παρουσιάζει την εθνική ομάδα της Γαλλίας. Ανάμεσά τους υπάρχουν δύο πασίγνωστες προσωπικότητες, ο ένας κορυφαίος των κορυφαίων στο σκάκι κι ο άλλος μεγάλη καλλιτεχνική προσωπικότητα αλλά, παράλληλα, και πολύ καλός σκακιστής.

Ποιοι είναι;

Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2023

Ελληνικά σκακιστικά περιοδικά

Ήθελα από μέρες να βάλω αυτή την ανάρτηση, με αφορμή την τεράστια επιτυχία της εθνικής ομάδας σκακιού για παιδιά μέχρι 16 ετών, που κατέκτησε πρόσφατα την 3η θέση στην Ολυμπιάδα. Ο σκοπός μου ήταν να δείξω πώς ενημερωνόμασταν για τα σκακιστικά τεκταινόμενα και πώς μελετούσαμε κάποτε, καθώς και πώς μελετούσαν οι πριν από εμάς, χωρίς τις ευκολίες που παρέχει σήμερα το ίντερνετ, τα σκακιστικά προγράμματα, οι βάσεις δεδομένων, κτλ. Αλλά δεν την έβαλα αμέσως γιατί δύο από τα περιοδικά που διαθέτω αντιστάθηκαν σθεναρά στην προσπάθειά μου να ανακαλύψω στο χάος των βιβλιοθηκών μου πού κρύβεται το τεύχος 1 🙂
Πρέπει να τονίσω -και το έχω πει πολλές φορές- ότι η ελληνική σκακιστική βιβλιογραφία είναι υψηλότατου επιπέδου. Και τα περιοδικά δεν αποτελούν εξαίρεση.

Μακάρι να υπήρχε και σήμερα κάποιο όμως... Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, καμία σοβαρή εκδοτική προσπάθεια δεν έχει γίνει, σε αντίθεση με άλλες χώρες στις οποίες το έντυπο σκακιστικό υλικό εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και να εκδίδεται ανελλιπώς για δεκαετίες.
***Να σημειώσω ότι το "Σκάκι" του Ανδρέα Ζορμπά (το παλαιότερο ελληνικό σκακιστικό περιοδικό, που κυκλοφόρησε το 1946) το έχω μόνο σε φωτοτυπία, από τεύχος που μου είχε δανείσει ο αείμνηστος μαιτρ Αρίστος Οθωναίος.

      Ηλίας Οικονομόπουλος

Δευτέρα 7 Αυγούστου 2023

Μια σημαντική έκδοση: «Σκακιστικές Ολυμπιάδες στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και μετά (1950-2000)» των Λουκά Ζαχείλα και Κοσμά Κέφαλου

Για τους φίλους του σκακιού, αλλά επίσης και για το ευρύ κοινό, ένα θαυμάσιο βιβλίο στο οποίο παρουσιάζεται η ιστορία της κορυφαίας διοργάνωσης του πνευματικού αυτού αθλήματος, οι σκακιστικές Ολυμπιάδες.

Συγγραφείς: Λουκάς Ζαχείλας & Κοσμάς Κέφαλος
Τίτλος πρωτοτύπου: Σκακιστικές Ολυμπιάδες στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και μετά (1950-2000)
Είδος έργου: Ιστορία του σκακιού
Εκδόσεις: Σοφία
Έτος έκδοσης: 2021

Οι σκακιστικές Ολυμπιάδες είναι ο πιο περίοπτος διεθνής ομαδικός θεσμός στο άθλημα του σκακιού, στους άνδρες και τις γυναίκες. Σκακιστές και σκακίστριες από όλο τον κόσμο συγκεντρώνονται κάθε δυο χρόνια και συγκρούονται σε ευγενικές μάχες που προάγουν το πνεύμα της άμιλλας και του ειρηνικού, πνευματικού συναγωνισμού, που καλλιεργεί το σκάκι.

Στο παρόν βιβλίο, οι Λουκάς Ζαχείλας και Κοσμάς Κέφαλος παρουσιάζουν την ιστορία του θεσμού των σκακιστικών Ολυμπιάδων. Μετά από μια συνοπτική αναφορά στις προπολεμικές Ολυμπιάδες, εστιάζουν στις διοργανώσεις της περιόδου 1950-2000. Είναι μια περίοπτη περίοδος στη σύγχρονη σκακιστική ιστορία η οποία σημαδεύτηκε σε μεγάλο βαθμό από την κυριαρχία της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν όμως και η κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, που δεν περιοριζόταν στα οπλικά συστήματα και το διάστημα, αλλά επεκτεινόταν και στο κορυφαίο πνευματικό άθλημα, το σκάκι. Παρότι ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε το 1991, στο βιβλίο καλύπτεται η περίοδος μέχρι το 2000, όπου στα σκακιστικό δρώμενα είχαμε μεγάλες αλλαγές λόγω της διάλυσης της ΕΣΣΔ.

Ο αναγνώστης θα βρει ξεχωριστά κεφάλαια για καθεμιά από αυτές τις διοργανώσεις, ανδρών και γυναικών. Μεγάλοι σκακιστές, ιστορικές αναμετρήσεις, διάσημες παρτίδες και ανέκδοτα από τα παρασκήνια των αγώνων, διανθίζονται στις σελίδες του βιβλίου. Και μαζί τους ιστορικές προσωπικότητες που αγάπησαν το σκάκι, όπως ο Τίτο, ο Φιντέλ και ο Τσε. Ταυτόχρονα, γίνεται εκτενής αναφορά στην πορεία των ελληνικών εθνικών ομάδων, η οποία απεικονίζει στο διάβα του χρόνου την ανοδική πορεία του ελληνικού σκακιού. Το βιβλίο περιλαμβάνει ακόμη εκτενείς βιογραφίες και συνεντεύξεις ξένων και Ελλήνων σκακιστών, όντας προσιτό όχι μόνο σε σκακιστές αλλά και στο ευρύ κοινό.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πέμπτη 20 Ιουλίου 2023

Νέα κυκλοφορία - «Το τετράγωνο έξω από τη σκακιέρα» του Χρήστου Νάτση

Συγγραφέας: Χρήστος Νάτσης
Τίτλος πρωτοτύπου: Το τετράγωνο έξω από τη σκακιέρα. Στιγμιότυπα από την πολιτισμική ιστορία του σκακιού
Είδος έργου: Σκάκι: ιστορία και πολιτισμική επιρροή
ISBN: 9189603538149
Εκδόσεις: Δόμος
Έτος έκδοσης: 2023

Το Τετράγωνο έξω από τη σκακιέρα είναι μια απόπειρα να περιγραφούν όψεις του σκακιού που ξεφεύγουν από τα στενά σκακιστικά όρια, την ανάλυση θέσεων, τα διαγράμματα κτλ. Ο συγγραφέας αποπειράται να αντιμετωπίσει το σκάκι και τη σκακιστική πρακτική ως πολιτισμικά προϊόντα και να αναδείξει τον εκάστοτε πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό περίγυρο που τα επηρεάζει. Δεν συνιστά μια απόπειρα συστηματικής ιστοριογράφησης, αλλά μια δειγματολήπτη περιγραφή σημαντικών στιγμών, αναμετρήσεων, σκακιστικών ιδεών, που ενσωματώνονται στη γενική ιστορία ως αυτόνομες στιγμές, αλλά ταυτόχρονα αλληλοεπιδρούν ουσιαστικά μ’ αυτές. Μικρο- και μακρο- κλίμακα, προσωπικό και πολιτικό, εναλλάσσονται για να δημιουργήσουν εντέλει ένα καλειδοσκόπιο όπου ο αναγνώστης προσεγγίζει το παιχνίδι όχι με ακαδημαϊκό και διδακτικό τρόπο, αλλά ως ζώσα εμπειρία.

Τα δέκα εννέα κείμενα του τόμου, δημοσιευμένα ως άρθρα στο kosmodromio.gr, καλύπτουν διαφορετικές θεματικές που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν γύρω από τρεις άξονες. Ο πρώτος αφορά την εξέταση συγκεκριμένων σκακιστικών γεγονότων υπό την ιστορική τους πρόσδεση, με πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, στο κείμενο «Σκάκι, γιόγκι, γιαουρτάκια και KGB» εξετάζεται το περίφημο ματς Καρπόβ-Κορτσνόι για το παγκόσμιο πρωτάθλημα το 1978 στο γενικότερο πλαίσιο της αναμέτρησης του σοβιετικού κατεστημένου με τον αντιφρονούντα Κορτσνόι, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις ψυχολογικές εντάσεις που απορρέουν από αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο. Ο δεύτερος άξονας αφορά τις προσωπογραφίες μεμονωμένων σκακιστών, όχι ως μια στεγνή εργοβιογραφική ανάλυση, αλλά ενταγμένες στο εκάστοτε διανοητικό Zeitgeist. Έτσι στο κείμενο «Γκιούλα Μπρέγιερ: Ένας εύθραυστος εικονοκλάστης σε χαλεπούς καιρούς», μέσα από την περίπτωση του Ούγγρου σκακιστή αναδεικνύεται όλο το εικονοκλαστικό κίνημα των Υπερμοντέρνων, αλλά και το ιδιαίτερο κεντροευρωπαϊκό πολιτισμικό περιβάλλον των αρχών του 20ου αιώνα. Ο τρίτος άξονας αφορά την εξέταση των σκακιστικών ιδεών ως αυτόνομου πεδίου διανοητικής παραγωγής, που δεν έχουν μόνο τεχνικό χαρακτήρα αλλά απηχούν κοσμοθεωρίες και ευρύτερες διανοητικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, στο κείμενο «Τσελιάμπινσκ, Σβέσνικοβ ή Β33;», μέσα από την παρουσίαση της ιστορίας της βαριάντας αναδεικνύεται η εξέλιξη του τρόπου κατηγοριοποίησης των σκακιστικών ανοιγμάτων, όπως και η τεράστια σημασία της εμφάνισης του περιοδικού Informator.

Βασική διάσταση των κειμένων είναι το χιούμορ. Ο συγγραφέας επιλέγει να εξετάζει το εκάστοτε θέμα με μια έκκεντρη οπτική που αποσταθεροποιεί τη γενικευμένη εικόνα του σκακιού ως μιας στεγνής διανοητικής δραστηριότητας. Κι αυτό γιατί –όπως εξηγεί στην εισαγωγή του– τα κείμενα του βιβλίου «δεν απευθύνονται σε σκακιστές, αλλά φιλοδοξούν να μεταδώσουν την ομορφιά του παιχνιδιού και σε αυτούς που δεν έχουν κινήσει κανένα κομμάτι στη ζωή τους».

Κυριακή 16 Ιουλίου 2023

Βιβλίο - «Σκάκι: μια περιπέτεια σε 64 τετράγωνα» της Αλίκης Σπυροπούλου

Συγγραφέας: Αλίκη Σπυροπούλου
Τίτλος πρωτοτύπου: Σκάκι: μια περιπέτεια σε 64 τετράγωνα (για παιδιά μέχρι 95 ετών)
Είδος έργου: Θεωρία του σκακιού
ISBN: 9789600448825
Επιμέλεια: Αλίκη Σπυροπούλου
Εκδόσεις: Κέδρος
Έτος έκδοσης: 2017

Το σκάκι, εκτός από παιχνίδι, είναι μια περιπέτεια σε 64 τετράγωνα!

Στο βιβλίο επιχειρείται μια πρωτότυπη προσπάθεια να γίνει διάλογος με κάθε παιδί που θέλει να μάθει πώς παίζεται το σκάκι.

Απευθύνεται κυρίως σε παιδιά, αλλά είναι κατάλληλο και για όποιον ενήλικα ενδιαφέρεται να μάθει σκάκι.

Φιλοδοξία της συγγραφέως είναι να γίνει εύκολα κατανοητό το παιχνίδι μέσα από μια διαδικασία άνετη, ευχάριστη και διασκεδαστική.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Η ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ
Γνωριμία με τη σκακιέρα
Γνωριμία με τα κομμάτια
Τα αποτελέσματα του αγώνα

ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ!
Πώς κινούνται τα κομμάτια;
Πώς απειλούν τα κομμάτια;
Τι γίνεται όταν κόβω ένα κομμάτι;

ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΙΣΗΣ ΑΞΙΑΣ
Αλλάζουμε κομμάτια;
Πώς προστατεύω τα κομμάτια μου;

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ!
Το σαχ
Το ματ
Το πατ

ΤΙ ΑΛΛΟ ΚΑΝΟΥΝ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ;
Τα κομμάτια απειλούν να κερδίσουν
Τα κομμάτια κερδίζουν με διπλή απειλή
Τα κομμάτια κερδίζουν τη "διαφορά"
Τα κομμάτια "καρφώνουν"

ΟΙ ΜΑΓΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΙΟΝΙΟΥ
Το ροκέ
Το πιόνι μεταμορφώνεται σε βασίλισσα
Η κίνηση αν πασάν

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΟ ΣΚΑΚΙ;
Το σχέδιο στο άνοιγμα
Το σχέδιο στο μέσο
Το σχέδιο στο φινάλε

ΜΑΘΑΙΝΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ
Πώς συμβολίζονται τα κομμάτια στη σκακιστική γραφή
Πώς συμβολίζονται το ροκέ, το σαχ, το ματ
Πώς συμβολίζεται το αποτέλεσμα του αγώνα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Ματ σε 1 κίνηση
Διπλή απειλή
Ματ σε 2 κινήσεις
Λύσεις ερωτήσεων, παιχνιδιών και ασκήσεων

Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2022

Όταν το σκάκι γίνεται τέχνη

Από την παρτίδα Levitsky-Marshall, Βρότσλαβ, Πολωνία 1912

Αν θέλουμε να παραλληλίσουμε το σκάκι με την τέχνη, παρτίδες όπως η παραπάνω μάς δίνουν μια καλή αφορμή. Διότι κινήσεις σαν το 1...Βη3!! που έπαιξε εδώ ο Φρανκ Μάρσαλ με τα μαύρα -μετά από την οποία ο αντίπαλός του εγκατέλειψε αμέσως- έχουν κάτι από τέχνη.

Κυριακή 28 Αυγούστου 2022

Φωτοκουίζ

Δύο δημοφιλείς στην εποχή τους καλλιτέχνες εικονίζονται σε αυτή τη φωτογραφία: μία ηθοποιός κι ένας τραγουδιστής. Ποιοι είναι;

Τετάρτη 17 Αυγούστου 2022

Βιβλίο - «Η τέχνη της επίθεσης στο σκάκι» του Βλαντιμίρ Βούκοβιτς

Για τους φίλους του σκακιού, αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που έχουν γραφτεί στην ιστορία του παιχνιδιού.

Συγγραφέας: Vladimir Vuković
Τίτλος πρωτοτύπου: The Art of Attack in Chess
Είδος έργου: Σκακιστική θεωρία
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: Oxford, Λονδίνο 1963
Ελληνικός τίτλος: Η τέχνη της επίθεσης στο σκάκι
Μετάφραση: Παναγιώτης Δρεπανιώτης
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Έτος έκδοσης: 2006

Ένα από τα καλύτερα βιβλία για το σκάκι που έχουν γραφτεί ποτέ, σχολιασμένο από τον γκρανμέτρ John Nunn με την ευκαιρία της πρώτης έκδοσης του βιβλίου σε αγγλική αλγεβρική σημειογραφία. Χωρίς εμβάθυνση στην τέχνη της επίθεσης δεν είναι δυνατή η πρόοδος στο σκάκι. Η επίθεση είναι ένα βασικό συστατικό της σκακιστικής παρτίδας. Αν δεν καλλιεργηθεί η τέχνη της επίθεσης, αν δεν αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες για μια πραγματικά αξιόλογη επίθεση, πώς είναι δυνατόν να κερδίσει κανείς μια παρτίδα όπου αντιμέτωπες είναι η τεχνική του ενός με την τεχνική του άλλου;

Στην αναθεωρημένη έκδοση αυτού του κλασικού βιβλίου, ο συγγραφέας παρουσιάζει από τις πιο απλές αρχές μέχρι τις πιο σύνθετες μορφές επίθεσης εναντίον του βασιλιά. Πρόκειται για μια διαχρονική και εξαιρετικά αναλυτική μελέτη όλων των μεθόδων επίθεσης εναντίον του βασιλιά.

Στα κεφάλαιά του θα βρείτε θέματα όπως:

- Επίθεση στο βασιλιά πριν κάνει ροκέ
- Επίθεση στο βασιλιά που έχασε το δικαίωμα του ροκέ
- Το ροκέ και η επίθεση στο ροκέ
- Εικόνες ματ
- Εστιακά σημεία
- Η κλασική θυσία του αξιωματικού
- Οριζόντιες, κάθετες, και διαγώνιες στην επίθεση κατά του ροκέ
- Κομμάτια και πιόνια στην επίθεση κατά του ροκέ
- Επίθεση στο φιανκέτο και στο μεγάλο ροκέ
- Η άμυνα στην επίθεση κατά του ροκέ
- Οι φάσεις της επίθεσης κατά του ροκέ
- Η επίθεση κατά του βασιλιά ως μέρος της παρτίδας

Με τη βοήθεια παραδειγμάτων, ο Vukovic σχολιάζει μερικές από τις πιο σπουδαίες παρτίδες που έχουν παιχτεί στην ιστορία του σκακιού και συχνά αποκαλύπτει λάθη που καταρρίπτουν τις προηγούμενα αποδεκτές εκτιμήσεις. Αν θέλετε να μάθετε πώς να επιτίθεστε με επιτυχία, διαβάστε αυτό το βιβλίο!

Βρείτε το βιβλίο (ενδεικτικά): https://www.protoporia.gr/

Κυριακή 14 Αυγούστου 2022

Βιβλίο - «Το σχέδιο στο σύγχρονο σκάκι» του Στράτου Γρίβα

Συγγραφέας: Στράτος Γρίβας
Τίτλος πρωτοτύπου: Modern Chess Planning
Είδος έργου: Θεωρία του σκακιού
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: Gambit Publications, 2007
Ελληνικός τίτλος: Το σχέδιο στο σύγχρονο σκάκι
Μετάφραση: Παναγιώτης Δρεπανιώτης
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Έτος έκδοσης: 2007

Με το βιβλίο Tο σχέδιο στο σύγχρονο σκάκι, που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα παράλληλα με την πρώτη αγγλική έκδοση, Modern Chess Planning, ο συγγραφέας του, γκρανμέτρ Στράτος Γρίβας, προσφέρει άλλο ένα σημαντικό εργαλείο προπόνησης για σκακιστές αρχικού και μέσου επιπέδου. Το βιβλίο παρέχει πολύτιμη προπονητική υποστήριξη σε ένα ευαίσθητο θέμα, την επιλογή του καλύτερου από τα διαθέσιμα σχέδια μάχης. Ο συγγραφέας αναλύει την κρίσιμη θέση σε 75 παρτίδες, βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει τα κρυφά μυστικά των παρτίδων αυτών και του προτείνει να διαλέξει ένα από τρία εναλλακτικά σχέδια για να συνεχίσει. Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα αποδειχθεί απαραίτητο στη βιβλιοθήκη κάθε νέου και ανερχόμενου σκακιστή, αλλά και κάθε προπονητή ή εκπαιδευτή.

Βρείτε το βιβλίο (ενδεικτικά): https://www.politeianet.gr/

Τετάρτη 10 Αυγούστου 2022

Η μικρότερη δύναμη

Αν είχατε την παρακάτω θέση, τι θα παίζατε με τα Λευκά; Φυσικά 1. η8=Β, σωστά; Η κίνηση αυτή κερδίζει γρήγορα. Κι όμως, αν δεν κάνετε προαγωγή σε Βασίλισσα κερδίζετε γρηγορότερα! Λοιπόν;

Η ιδέα της υποπροαγωγής σε ένα πρόβλημα του Pauly.

Wolfgang Pauly, Deutsche Schachzeitung, 1905
Τα Λευκά κάνουν ματ σε 3 κινήσεις

Δευτέρα 8 Αυγούστου 2022

Ο ζωγράφος Béla Kontuly


Νεκρή φύση με σκακιέρα και άγαλμα

Διάσημος για τις τοιχογραφίες του με θρησκευτικά θέματα, αλλά και για τις προσωπογραφίες και τις νεκρές φύσεις του, μια από τις οποίες βλέπουμε εδώ, ο Ούγγρος ζωγράφος Μπέλα Κόντουλι (Béla Kontuly, 1904-1983) δεν ακολούθησε τις καλλιτεχνικές ευρωπαϊκές πρωτοπορίες στην τέχνη, με τις οποίες εντούτοις ήρθε σε επαφή κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Πράγα κατά τα τέλη της δεκαετίας του '20, όπως και στην Ιταλία στις αρχές της δεκαετίας του '30.


Η αλληγορία της μουσικής